Święto Konstytucji 3 Maja - polski manifest nowoczesności

3 maja 1791 roku to data, która złotymi zgłoskami zapisała się w historii Polski - i nie tylko. Tego dnia Rzeczpospolita przyjęła pierwszą w Europie, a drugą na świecie (po amerykańskiej) nowoczesną konstytucję. Był to śmiały krok w stronę odnowy państwa, które zmagało się z kryzysami wewnętrznymi i presją zewnętrzną. Konstytucja, uchwalona przez Sejm Czteroletni, miała na celu umocnienie suwerenności, poprawę funkcjonowania instytucji oraz wprowadzenie ducha sprawiedliwości i nowoczesności do struktur państwowych.

Śmiały plan naprawy Rzeczypospolitej

Konstytucja 3 Maja była aktem odwagi i dalekowzroczności. Wprowadzała istotne reformy ustrojowe: zniesiono wolną elekcję i liberum veto, które paraliżowały działanie sejmu, ustanowiono monarchię dziedziczną, a mieszczaństwu przyznano większe prawa polityczne. Co więcej, dokument przewidywał również ochronę chłopów, co w XVIII wieku było posunięciem niemal rewolucyjnym.

Twórcy konstytucji - m.in. król Stanisław August Poniatowski, Hugo Kołłątaj i Ignacy Potocki - inspirowali się ideałami Oświecenia oraz rozwiązaniami z Zachodu. Chcieli stworzyć nowoczesne państwo obywatelskie, które będzie zdolne do samodzielnego rozwoju i obrony przed ingerencjami obcych mocarstw.

Nadzieja zdławiona w zarodku

Niestety, nadzieje na odbudowę silnej Polski nie trwały długo. Sąsiednie mocarstwa, przede wszystkim Rosja, z niepokojem patrzyły na ambitne reformy. W 1792 roku doszło do zdradzieckiej konfederacji targowickiej, która przy wsparciu rosyjskich wojsk doprowadziła do obalenia Konstytucji. Niedługo później Rzeczpospolita została rozszarpana przez kolejne rozbiory i na 123 lata zniknęła z mapy Europy.

Zabrane, ale nie zapomniane

Mimo że sama konstytucja obowiązywała zaledwie przez kilkanaście miesięcy, jej znaczenie przetrwało pokolenia. Stała się symbolem walki o wolność, niepodległość i sprawiedliwość społeczną. Dlatego już w 1791 roku ustanowiono dzień 3 maja świętem narodowym. Niestety, po rozbiorach obchodzenie go było zakazane.

W II Rzeczypospolitej święto powróciło z wielką siłą - jako wyraz odzyskanej wolności i dumy z narodowej historii. Po II wojnie światowej, w czasach PRL-u, znów zostało zdelegalizowane przez władze komunistyczne. Dopiero w 1990 roku Sejm przywrócił Święto Konstytucji 3 Maja jako dzień wolny od pracy i oficjalne święto państwowe.

Dzisiejsze obchody - od stolicy po najmniejsze miejscowości

Obecnie 3 maja obchodzony jest uroczyście w całej Polsce. W Warszawie, na Placu Zamkowym, odbywają się oficjalne uroczystości z udziałem najwyższych władz państwowych. W miastach i miasteczkach organizowane są parady, koncerty, msze święte oraz wydarzenia edukacyjne i artystyczne. To dzień zadumy, ale też radości z bycia częścią wspólnoty, która mimo burzliwych dziejów nigdy nie zapomniała o wolności.

Dziedzictwo, które zobowiązuje

Konstytucja 3 Maja to więcej niż tylko dokument. To manifest wartości, które przetrwały wieki - odwagi, nowoczesności, solidarności i pragnienia życia w sprawiedliwym państwie. Chociaż jej postanowienia zostały szybko obalone, to właśnie duch tej konstytucji inspirował późniejsze pokolenia do walki o niepodległość.

Niech więc 3 maja będzie dla nas wszystkich okazją do refleksji nad przeszłością oraz motywacją do budowania silnej, solidarnej i demokratycznej Polski - zarówno w kraju, jak i poza jego granicami.

Dla Polonii - most między historią a przyszłością

Dla Polonii to wyjątkowy dzień. To okazja, by zatrzymać się i przypomnieć sobie, że wolność nie jest dana raz na zawsze. To także szansa, by przekazać młodszym pokoleniom dumę z historii, której - choć na obczyźnie - jesteśmy dziedzicami. Niezależnie od miejsca na świecie, 3 maja przypomina, że polskość to nie tylko język, ale przede wszystkim pamięć, wartości i wspólne marzenia o lepszym jutrze.

Znaczenie:

• Pierwsza w Europie,
• Druga na świecie (po USA z 1787 r.),
• Symbol walki o nowoczesne, sprawiedliwe państwo

Ciekawostka

Podczas uchwalania konstytucji posłowie przybyli wcześniej i… zamknęli drzwi, by opozycja nie zdążyła zablokować głosowania. Tłum wiwatował, a orkiestra grała Te Deum!